Vanaf 8 januari 2026 » Mondria(a)n is een archieffilm waarvan de tekst is gebaseerd op de brieven van Piet Mondriaan aan Harry Holtzman uit de periode 1937 tot en met 1941. Het verhaal van Mondriaans noodgedwongen immigratie wordt hiermee verteld in zijn eigen woorden.
Hieruit komt een timide man naar voren, die onzeker is en zich afhankelijk opstelt van zijn jongere vriend in New York. In de brieven vermengen woorden over zijn laatste composities en zijn gedachten over de kunstwereld zich met vluchtige reacties op de politieke en historische ontwikkelingen van dat moment.
In beeld vermengen de composities en archiefbeelden zich. In een spel van vlakverdeling, lijnen en ritme bewegen zodoende Piet Mondriaans persoonlijke overpeinzingen en de historische gebeurtenissen zich afwisselend tussen voor- en achtergrond.
Lijndikte
Terwijl Piet Mondriaan zijn composities overweegt en heroverweegt, waarin de dikte van een lijn een allesbepalende weerslag heeft op het gehele schilderij, werpt de Tweede Wereldoorlog zijn schaduw vooruit. Ondanks dat Mondriaan zich bewust is van het dreigende gevaar weifelt hij en stelt zijn beoogd vertrek naar New York uit om door te blijven werken aan zijn schilderijen. Gelijktijdig blijft hij hopen op een goede afloop. Pas als de grond hem te heet onder de voeten wordt, vertrekt hij impulsief. Maar dan maakt de bureaucratie het hem niet makkelijk om naar New York te reizen.
Na aankomst in New York verdwijnen de voorheen zo kenmerkende zwarte lijnen en vlakken in primaire kleuren uit zijn schilderijen om plaats te maken voor het ritme van zijn nieuwe omgeving. In weerwil van de donkere tijden lijkt Mondriaan zich te bevrijden van de door hemzelf opgelegde dogma’s en vernieuwt hij zichzelf met het maken van ogenschijnlijk speelse(re) composities.
Mondria(a)n is geselecteerd voor Beste Nederlandse Documentaire door het Nederlands Film Festival.
